'PUPUH'
Sesedikit ulasan mengenai salah satu,warisan Kesenian Daerah Jawa Barat Yang Sebenarnya masuk Kurikulum Pelajaran Sekolah, Tetapi Semakin tersisihkan Oleh Zaman yaitu PUPUH sejenis Kawih.
Apa sebenarnya "PUPUH" itu?
Dua kategori Pupuh, yaitu 4 jenis pupuh termasuk ke dalam Sekar Ageung dan 13 jenis pupuh lainnya termasuk ke dalam Sekar Alit. Pupuh Sekar Ageung bisa ditembangkan (dinyanyikan) dengan menggunakan lebih dari satu jenis lagu, sedangkan pupuh Sekar Alit hanya bisa ditembangkan dengan satu jenis lagu saja. Di bawah adalah ke-17 jenis pupuh yang dimaksud:
Kinanti
Sinom
Asmarandana
Dangdanggula
Sekar Alit :
Balakbak
Durma
Gambuh
Gurisa
Jurudemung
Ladrang
Lambang
Magatru
Maskumambang
Mijil
Pangkur
Pucung
Wirangrong
Setiap pada (bait) ke-17 jenis pupuh di atas memiliki jumlah padalisan yang tidak sama, begitupun dengan patokan pupuh berupa guru wilangan, guru lagu, dan watek ke-17 jenis pupuh di atas itu pun berbeda. Di bawah selengkapnya bisa dilihat perbedaannya:
KINANTI
Watek : Menggambarkan perasaan sedang menanti (nungguan), khawatir (deudeupeun), atau rasa sayang (kanyaah).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i
Contoh Pupuh:
Budak leutik bisa ngapung
Babaku ngapungna peuting
Nguriling kakalayangan
Néangan nu amis-amis
Sarupaning bungbuahan
Naon baé nu kapanggih MP3 na (Download)
SINOM
Watek : Menggambarkan rasa gembira (gumbira) atau rasa sayang (kadeudeuh).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a
Contoh Pupuh:
Warna-warna lauk émpang
Aya nu sami jeung pingping
Pagulung patumpang-tumpang
Ratna Rengganis ningali
Warnaning lauk cai
Lalawak patingsuruwuk
Sepat patingkarocépat
Julung-julung ngajalingjing
Sisi balong balingbing sisi balungbang. MP3 na (Download)
ASMARANDANA
Watek : Menggambarkan rasa asmara (kabirahian), cinta kasih (deudeuh asih), atau rasa sayang (nyaah).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-i, 8-a, 8-é/o, 8-a, 7-a, 8-u, 8-a
Contoh Pupuh:
Éling-éling mangka éling
Rumingkang di bumu alam
Darma wawayangan baé
Raga taya pangawasa
Lamun kasasar lampah
Nafsu nu matak kaduhung
Badan anu katempuhan MP3 na (Download)
DANGDANGGULA
Watek : Menggambarkan rasa kedamaian (katengtreman), keindahan (kawaasan), keagungan (kaagungan), atau kegembiraan (kagumbiraan).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 10-i, 10-a, 8-é/o, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 12-i, 7-a
Contoh Pupuh:
Sing aringet ulah salah harti
Ngomongkeun batur téh penting pisan
Ngomong-ngomong tong polontong
Kabéh ngomongkeun batur
Keur muru hirup nu walagri
Diajar ngalalampah
Napak hirup batur
Maca kana pangalaman
Léngkah nu hade keur picontoeun diri
Nu goréng mah singkahan MP3 na (Download)
BALAKBAK
Watek : Menggambarkan lelucon (heureuy) atau komedi (banyol).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 15-é, 15é, 15-é
Contoh Pupuh:
Aya warung sisi jalan ramé pisan, Citaméng
Awéwéna luas-luis los ka dapur, ngagoréng
Lalakina los ka pipir nyoo monyét, nyanggéréng MP3 na (Download)
DURMA
Watek : Menggambarkan rasa marah (ambek), besar hati (gedé haté), atau semangat (sumanget}
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-i, 5-a, 7-i
Contoh Pupuh:
Di mamana penjajah pada marudah
Lantaran dikiritik
Ku ahli nagara
Yén éta lampah jahat
Tapina kalah mudigdig
Ambek-ambekan
Dasar nu buta-tuli MP3 na (Download)
GAMBUH
Watek : Menggambarkan rasa sedih (kasedih), susah (kasusah), atau sakit hati (kanyeri).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-o
Contoh Pupuh:
Tuh itu beurit lintuh
Mani rendey anakna sapuluh
Arilikan gambarna masing taliti
Anakna kabéh ngariung
Saregep hormat ka kolot MP3 na (Download)
GURISA
Watek : Menggambarkan orang yang sedang melamun (ngalamun) atau melamun kosong (malaweung)
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a
Contoh Pupuh:
Hayang teuing geura beurang
Geus beurang rék ka Sumedang
Nagih ka nu boga hutang
Mun meunang rék meuli soang
Tapi najan henteu meunang
Mo rék buru-buru mulang
Rék terus guguru nembang
Jeung diajar nabeuh gambang MP3 na (Download)
JURU DEMUNG
Watek : Menggambarkan rasa bingung, susah dengan apa yang harus dilakukan (pilakueun).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i
Contoh Pupuh:
Mun pinanggih jeung kasusah
Omat ulah rék nguluwut
Pasrahkeun ka Gusti
Ihtiar ulah tinggal
Neda kurnia Nu Agung MP3 na (Download)
LADRANG
Watek : Menggambarkan rasa lelucon (banyol) dengan maksud menyindir (nyindiran)
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 10-i, 4-a (2x), 8-i, 12-a
Contoh Pupuh:
Coba teguh masing telek telik
Éta gambar, éta gambar
Sugan nyaho, Ujang nyai
Sato naon reujeung di mana ayana MP3 na (Download)
LAMBANG
Watek : Menggambarkan rasa lelucon (banyol) tetapi banyol yang mengandung hal yang harus dipikirkan.
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-a, 8-a, 8-a, 8-a
Contoh Pupuh:
Riab anu lalumpatan
Lumpat bari tatanggahan
Tingalasruk susurakan
Rék ngarucu langlayang MP3 na (Download)
MAGATRU
Watek : Menggambarkan rasa sedih, penyesalan (handeueul) oleh perilaku sendiri, atau menasehati (mapatahan).
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o
Contoh Pupuh:
Coba teguh naon nu sukuna tilu
Panon opat henteu galib
Leumpangna rumanggieung laun
Éstuning ku matak watir
Dongko bari oho-oho MP3 na (Download)
MASKUMAMBANG
Watek : Menggambarkan rasa kesedihan (kanalangsaan), sedih dengan sakit hati.
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 12-i, 6-a, 8-i, 8a
Contoh Pupuh:
Duh manusa mana teungteuingeun teuing
Nyangsara pohara
Naha naon dosa kuring
Anu matak dikurungan MP3 na (Download)
MIJIL
Watek : Menggambarkan rasa bersedih (kasedih) tetapi dengan penuh harapan.
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 10-i, 6-o, 10-é, 10-i, 6-i, 6-u
Contoh Pupuh:
Aduh Gusti Anu Maha Suci
Sim abdi rumaos
Pangna abdi dumugi ka kesrek
Réhna sepuh parantos ngusir
Takabur sareng diri
Téga nundung sepuh MP3 na (Download)
PANGKUR
Watek : Menggambarkan rasa marah (ambek) yang tersimpan dalam hati atau menghadapi tugas yang berat.
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i
Contoh Pupuh:
Bapa Doblang pada terang
Kumis baplang nuruban biwir nu jeding
Pipi kemong, irung mancung
Panon buringas hérang
Goréng omong gawang-geuweung harung gampung
Pantrang mayar kana hutang
Licik sarta sok curaling MP3 na (Download)
PUCUNG
Watek : Menggambarkan rasa marah (ambek) terhadap diri sendiri, atau benci (keuheul) karena tidak setuju hati.
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 12-u, 6-a, 8-é/o, 12-a
Contoh Pupuh:
Hayu batur urang dialajar sing suhud
Ulah lalawora
Bisi engké henteu naék
Batur seuri, urang sumegruk nalangsa MP3 na (Download)
WIRANGRONG
Watek : Menggambarkan rasa malu (kawiwirangan), malu oleh perilaku sendiri.
Guru Wilangan dan Guru Lagu : 8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a
Contoh Pupuh:
Barudak mangka ngalarti
Ulah rék kadalon-dalon
Enggon-enggon nungtut élmu
Mangka getol, mangka tigin
Pibekeleun saréréa
Modal bakti ka nagara[u] MP3 na (Download)
0 comments:
Post a Comment